EXPLAINERS SERIES | मान्सून 2023 अंदाज : एल निनोमुळे सरासरीपेक्षा कमी पावसाचा अंदाज, महागाईपासून दिलासा मिळण्याच्या आशेला तडाखा!
ऋषभ | प्रतिनिधी
लांबलेला पाऊस आणि त्याचे विपरीत परिणाम : फेब्रुवारीमध्ये तापमानात झालेली वाढ आणि मार्च-एप्रिलमध्ये झालेल्या अवकाळी पावसामुळे रब्बी पिकाचे नुकसान झाले असून आता येत्या खरीप हंगामातील आव्हाने वाढत आहेत. स्कायमेटने अंदाज व्यक्त केला आहे की यावर्षी जून ते सप्टेंबर दरम्यान मान्सून सामान्यपेक्षा कमी असेल. स्कायमेटने आपल्या हवामान अहवालात म्हटले आहे की, यंदा मान्सून सरासरीच्या ९४ टक्के राहण्याचा अंदाज आहे. स्कायमेटने आपल्या अंदाजात म्हटले आहे की, उत्तर आणि मध्य भारतात जुलै आणि ऑगस्टमध्ये यावर्षी कमी पाऊस पडू शकतो. विशेषतः गुजरात, मध्य प्रदेश आणि महाराष्ट्र व काहीशा प्रमाणात गोव्यातही पाऊस उशिरा पडण्याची शक्यता आहे.
मान्सून 2023 अंदाज: यंदाचा मान्सून कसा असेल? स्कायमेटने पहिला अंदाज जारी केला
एल निनोमुळे पाऊस कमी होण्याचा धोका
स्कायमेटच्या मते, पंजाब, हरियाणा, राजस्थान आणि उत्तर प्रदेशमध्ये सामान्यपेक्षा कमी पाऊस पडण्याची शक्यता आहे. स्कायमेटचे एमडी जतिन सिंग यांच्या मते, एल निनोची शक्यता वाढत आहे. एल निनोच्या प्रभावामुळे मान्सून कमकुवत होऊ शकतो. मात्र, खाद्यपदार्थांच्या किमतीच्या बाबतीत भारतासाठी ही चांगली बातमी नाही. कमकुवत मान्सूनचा परिणाम खरीप पिकांच्या पेरणीवर दिसून येतो. अपुऱ्या मान्सूनचा सर्वात मोठा परिणाम खरिपातील सर्वात महत्त्वाचे पीक असलेल्या भातशेतीवर होऊ शकतो.
महागाई आटोक्यात आणण्याच्या मोहिमेला दणका!
चलनविषयक धोरण जाहीर करताना, RBI ने 2023-24 मध्ये महागाई दर 5.20 टक्के राहण्याचा अंदाज व्यक्त केला आहे, जो फेब्रुवारी 2023 मध्ये 6.44 टक्के होता. येत्या काही दिवसांत महागाई कमी होण्याची आशा आरबीआयला आहे. पण स्कायमेटच्या अंदाजानुसार मान्सून कमकुवत राहिल्यास महागाईला तोंड देण्यासाठी आरबीआयच्या प्रयत्नांना फटका बसू शकतो. 12 एप्रिल 2023 रोजी मार्च 2023 साठी किरकोळ महागाईचा डेटा जाहीर केला जाईल. त्याचबरोबर येत्या काही दिवसांत मान्सूनबाबतही हवामान खाते आपला अंदाज जारी करणार आहे.
एल निनोमुळे तापमान वाढू शकते
वित्त मंत्रालयाने जानेवारी महिन्यासाठी जारी केलेल्या मासिक आर्थिक पुनरावलोकन अहवालात असेही म्हटले आहे की हवामानाशी संबंधित माहिती देणाऱ्या एजन्सींनी भारतात अल निनोसारखी परिस्थिती पाहण्याची शक्यता वर्तवली आहे. हा अंदाज खरा ठरला तर त्याचा परिणाम मान्सूनवर दिसून येईल. एल निनो आणि ला निना हे प्रशांत महासागराच्या समुद्राच्या पृष्ठभागाच्या तापमानात वेळोवेळी होणारे बदल आहेत, ज्याचा परिणाम हवामानावर दिसून येतो. एल निनोमुळे तापमान अधिक गरम होते आणि ला निना थंड होते. एल निनोमुळे उन्हाळ्यात तापमानात वाढ होऊन दुष्काळसदृश परिस्थिती निर्माण होते. त्याच्या प्रभावामुळे पाऊस पडणाऱ्या भागात बदल दिसून येत आहेत. कमी पाऊस असलेल्या ठिकाणी जास्त पाऊस झाला आहे.
एल निनोचा मान्सूनवर परिणाम
स्कायमेटने कमकुवत मान्सूनचा अंदाज वर्तवला आहे. इतर अनेक संशोधन अहवालांचे मत आहे की, यावर्षी एल निनोच्या प्रभावामुळे दुष्काळसदृश परिस्थिती निर्माण होऊ शकते, ज्यामुळे अन्नधान्याचे उत्पादन घटू शकते. अलीकडेच, MOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration), अमेरिकेशी संबंधित असलेल्या संस्थेने जून ते डिसेंबर 2023 दरम्यान अल निनोच्या आगमनाची भविष्यवाणी केली आहे. याचा भारतातील मान्सूनवर परिणाम होऊ शकतो. गेल्या 20 वर्षांत जेव्हा कधी दुष्काळ पडला आहे, तो केवळ एल निनोमुळेच झाला आहे. एल निनोमुळे देशात दुष्काळ पडू शकतो त्यामुळे अन्नधान्याच्या पुरवठ्यावर ताण येऊ शकतो. आणि याचा परिणाम खाद्यपदार्थांच्या किमतीवर होऊ शकतो. खाद्यपदार्थ महाग होऊ शकतात.
