EXPLAINER | ISRO, चंद्रयान 3च्या लॅंडरशी रोव्हर कोणत्या तंत्रज्ञानाच्या आधारे कनेक्ट करेल ? या मिशनच्या अंतिम टप्प्यातील सर्वात क्लिष्ट स्टेपविषयी जाणून घेऊ
Goan Varta Live | प्रतिनिधी
वेबडेस्क 23 ऑगस्ट | चांद्रयान 3 आज चंद्रावर उतरणार आहे. 23 ऑगस्ट 2023 हा भारतासाठी मोठा दिवस आहे. चांद्रयान 2 च्या अपयशानंतर आता सर्वांच्या नजरा या मोठ्या चांद्रयान मिशन 3 वर लागून आहेत. जर चांद्रयान 3 चंद्राच्या पृष्ठभागावर यशस्वीरित्या उतरले तर भारत चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर उतरणारा पहिला देश बनेल.
इस्रोच्या अधिकृत वेबसाइट, यूट्यूब चॅनल आणि फेसबुक पेजवर लँडिंगचे लाईव्ह स्ट्रीमिंग केले जाईल. याशिवाय डीडी नॅशनल टीव्हीवरही लँडिंग पाहता येणार आहे. इस्रोच्या म्हणण्यानुसार, चांद्रयान-3 आज संध्याकाळी 6:04 वाजता चंद्रावर उतरेल.
तथापि, त्याचे लँडिंग देखील पुढे ढकलले जाऊ शकते. लँडिंगमध्ये काही अडचण असल्याचं इस्रोला वाटत असेल तर ते २७ ऑगस्टला होईल. लँडिंगच्या 15-20 मिनिटे आधी हा निर्णय घेतला जाईल. हे सर्व जाणून घेतल्यावर तुमच्या मनात हे नक्कीच येत असेल की पृथ्वीपासून ३.८४ लाख किलोमीटर दूर चंद्रावर गेलेल्या चांद्रयानशी इस्रोचा सतत संपर्क कसा आहे आणि आपण त्याद्वारे पाठवलेले फोटो आणि व्हिडिओ पाहू शकतो. आज आपण या लेखात त्याची संपूर्ण प्रक्रिया सांगणार आहोत. चला जाणून घेऊयात.
चांद्रयान 3 ची संपूर्ण माहिती
आज म्हणजेच 23 ऑगस्ट रोजी संध्याकाळी 6.04 च्या सुमारास चांद्रयान 3 चे लँडर चंद्रावर उतरणार आहे. लँडर पूर्णपणे स्वयंचलित आहे. या कारणास्तव, तो स्वत: प्रथम जागा शोधेल आणि नंतर जमिनीवर लँड होईल. यास काही वेळ लागू शकतो. या लँडरला विक्रम लँडर असे नाव देण्यात आले आहे. इस्रोचे प्रमुख डॉ. एस. सोमनाथ यांनी सांगितले की, विक्रम लँडर जेव्हा चंद्राच्या पृष्ठभागावर उतरेल, तेव्हा चंद्रावर सकाळ झाली आहे असे गृहीत धरता येईल.
विक्रम लँडर आणि प्रज्ञान रोव्हरची रचना अशा प्रकारे केली आहे की ते सूर्यापासून ऊर्जा घेऊन चंद्रावर एक दिवस घालवू शकतात. आता चंद्रावरचा एक दिवस हा पृथ्वीवरील 14 दिवसांच्या बरोबरीचा असतो .
चांद्रयान उतरल्यानंतर प्रज्ञान रोव्हर विक्रममधून बाहेर पडेल आणि तिथून माहिती गोळा करण्यास सुरुवात करेल. हे लँडरच्या जवळ राहूनच कार्य करेल जेणेकरून विक्रम लँडर त्याच्याशी संपर्क करू शकेल.
इस्रो संवाद कसा साधणार ?
आता ISRO विक्रम लँडरशी कसा संवाद साधणार याबद्दल जाणून घेऊयात. इस्रोने यावेळी चांद्रयान 3 सोबत ऑर्बिटर पाठवलेले नाही. त्याच्या जागी, प्रोपल्शन मॉड्यूल पाठवण्यात आले आहे, ज्याचा उद्देश चांद्रयान 3 च्या लँडर मॉड्यूलला चंद्रावर आणण्याचा होता. चांद्रयान-3 चा लँडर प्रोपल्शन मॉड्यूल आणि IDSN (इंडियन डीप स्पेस नेटवर्क) द्वारे इस्रोशी संपर्क साधणार. IDSN बेंगळुरू येथे स्थित आहे, तेथून चांद्रयान-3 शी संपर्क स्थापित केला जाईल .
तर, लँडर मॉड्यूलबद्दल बोलायचे झाल्यास, ते IDSN आणि रोव्हर या दोन्हींशी संवाद साधते. 2019 मध्ये पाठवलेले चांद्रयान 2 चे ऑर्बिटर अजूनही चंद्राच्या कक्षेत फिरत आहे. इस्रोने यापूर्वी सांगितले होते की चांद्रयान 3 चे लँडर चांद्रयान 2 च्या ऑर्बिटरशी जोडले गेले आहे, त्यामुळे आता इस्रोने लँडरशी जोडण्याचा पर्यायी मार्ग देखील शोधला आहे.
त्याच वेळी, चंद्राच्या पृष्ठभागावर उतरणारे प्रज्ञान रोव्हर केवळ विक्रम लँडरशी संवाद साधू शकतं आणि तिथली माहिती पृथ्वीवरील इस्रोला पाठवू शकतं. अशाचप्रकारे चांद्रयान 3 च्या माध्यमातून पृथ्वीवर बसून चंद्राविषयी आपणास सर्व माहिती मिळत आहे.
IDSN म्हणजे काय?
इंडियन डीप स्पेस नेटवर्क म्हणजेच IDSN हे मोठे अँटेना आणि दळणवळण सुविधा असलेले नेटवर्क आहे, जे लांब अंतरापर्यंत संपर्क साधण्यास सक्षम आहे. याद्वारे अंतराळयानाशी संवाद प्रस्थापित करता येतो. प्रत्येक अंतराळ मोहिमेत इस्रो केवळ IDSN च्या मदतीने पृथ्वीबाहेर संपर्क प्रस्थापित करू शकते.
बंगळुरूमध्ये असलेल्या त्याच्या कमांड सेंटरमध्ये 31 मिमी, 18 मिमी आणि 11 मीटरचे मोठे अँटेना आहेत, जे ग्रहांवर देशाच्या अंतराळ यानाशी संपर्क स्थापित करतात आणि त्याची माहिती इस्रोला पाठवतात.
