ओडिशामधील भीषण रेल्वे अपघात नेमका कसा घडला ? वाचा संपूर्ण घटनाक्रम
Goan Varta Live | प्रतिनिधी
ब्यूरो रिपोर्ट 3 जून : कोरोमंडल एक्सप्रेस (12841-Up) ला शुक्रवारी संध्याकाळी ओडिशामधील बालासोर जिल्ह्यातील बहनगा स्टेशनपासून दोन किमी अंतरावर असलेल्या पानपानाजवळ अपघात झाला. मिळालेल्या माहितीनुसार, ओडिशामध्ये तीन गाड्यांचा अपघात झाला असून हा 21 व्या शतकातील भारतातला रेल्वेचा सर्वात भीषण अपघात म्हणून नोंदवला गेला आहे. या अपघातात 260 जणांचा मृत्यू झाला असल्याची प्राथमिक माहिती आहे तर अजूनही मृतांचा आकडा वाढण्याची शक्यता आहेच.
घटनेची पार्श्वभूमी :
- चेन्नईला जाणारी कोरोमंडल एक्सप्रेस पश्चिम बंगालमधील हावडा जंक्शन येथून दुपारी 3.20 वाजता सुटते.
- ट्रेन ओडिशाच्या बालासोर रेल्वे स्थानकावर संध्याकाळी 6.30 वाजता पोहोचते, जिथे ती पाच मिनिटे थांबते.
- ट्रेन बालासोर जिल्ह्यातील बहनगा बाजार स्टेशनजवळ संध्याकाळी 6.55 वाजता पोहोचते .
- त्यावेळी त्यांची मालगाडीला धडक बसते. संध्याकाळी 7 वाजता, बेंगळुरू-हावडा सुपरफास्ट एक्स्प्रेस रुळावरून घसरलेल्या कोरोमंडल एक्स्प्रेसच्या डब्यांना धडकते.
विस्तार
ओडिशाच्या बालासोरमध्ये शुक्रवारी संध्याकाळी तीन गाड्यांचा अपघात झाला. बहनगा रेल्वे स्थानकाजवळ ही घटना घडली. या अपघातात आतापर्यंत 260 जणांचा मृत्यू झाल्याची पुष्टी झाली आहे. तर 900 हून अधिक प्रवासी जखमी झाले आहेत. रेल्वेनेही या घटनेची उच्चस्तरीय चौकशी सुरू केली आहे.
आता प्रश्न पडतो की काय झाले? यामागे काय कारण असावे ? अपघाताचा काय परिणाम झाला ? अपघात टाळता आला असता का ? जाणून घेऊया…
नेमके काय झाले ?
कोलकात्याच्या दक्षिणेस सुमारे 250 किमी आणि भुवनेश्वरपासून 170 किमी उत्तरेस बालासोर जिल्ह्यातील बहनगा बाजार स्थानकाजवळ शुक्रवारी संध्याकाळी 7 वाजण्याच्या सुमारास भीषण रेल्वे अपघात झाला. या अपघातात कोरोमंडल एक्स्प्रेस, बेंगळुरू-हावडा सुपरफास्ट एक्स्प्रेस आणि मालगाडीसह तीन गाड्यांचा चुराडा झाला.
या भीषण अपघातात कोरोमंडल एक्सप्रेस मालगाडीला धडकली. कोरोमंडल एक्स्प्रेसचे इंजिन मालगाडीच्या वॅगनवर चढले. कोरोमंडल एक्स्प्रेसच्या 13 डब्यांचे या धडकेने मोठे नुकसान झाले. यामध्ये जनरल, स्लीपर, एसी 3 टायर आणि एसी 2 टायर डब्यांचा समावेश होता. काही डबे बाजूच्या रुळावरही पडले.
त्यावेळी पलीकडून बेंगळुरू-हावडा सुपरफास्ट एक्स्प्रेस जात असतानाच नेमके त्याच वेळेस कोरोमंडल एक्सप्रेसचे डबे बेंगळुरू-हावडा एक्सप्रेसच्या रुळांवरून घसरले. त्यामुळे बेंगळुरू-हावडा एक्स्प्रेस या रुळावर घसरलेल्या डब्यांना धडकली. या धडकेमुळे बेंगळुरू-हावडा एक्स्प्रेसचे तीन जनरलचे डबे पूर्णपणे निकामी होऊन रुळावरून घसरले.
अपघाताचा गाड्यांवर काय परिणाम झाला?
बालासोर रेल्वे दुर्घटनेनंतर लांब पल्ल्याच्या ४८ गाड्या रद्द करण्यात आल्या आहेत. ३९ गाड्यांचे मार्ग बदलण्यात आले आहेत. याशिवाय 10 गाड्या अंशतः रद्द करण्यात आल्या आहेत.
या गाड्या रद्द केल्या गेल्या आहेत:
१२८३७ हावडा-पुरी सुपरफास्ट एक्स्प्रेस २ जून २०२३, १२८६३ हावडा-बेंगळुरू सुपरफास्ट एक्स्प्रेस, १२८३९ हावडा-चेन्नई मेल यात्रा, १२८९५ शालीमार-पुरी सुपरफास्ट एक्स्प्रेस, -२०८३१ शालीमार-पुरी सुपरफास्ट एक्स्प्रेस, -२०८३१ शालीमार-पुरी एक्सप्रेस विशेष एक्सप्रेस आणि 22201 सियालदह-पुरी दुरांतो एक्सप्रेस रद्द करण्यात आली आहे.
या गाड्यांचे मार्ग बदलले :
03229 पुरी ते पुरी-पाटणा विशेष 2 जून 2023 रोजी जाखापुरा-जरोली मार्गे धावेल, 12840 चेन्नई-हावडा मेल चेन्नईहून जाखापुरा आणि जरोली मार्गे धावेल, 18048 वास्को दा गामा-हावडा अमरावती एक्सप्रेस वास्को-जरोली मार्गे वास्को-जरोली मार्गे धावेल. मार्ग, 22850 सिकंदराबाद-शालीमार एक्स्प्रेस सिकंदराबादहून जाखपुरा आणि जरोली मार्गे धावेल, 12801 पुरी-नवी दिल्ली पुरुषोत्तम एक्स्प्रेस पुरीहून जाखपुरा आणि जरोली मार्गे धावेल, 18477 पुरी-ऋषिकेश कलिंग उत्कल एक्स्प्रेस पुरी-अनगुलम शहराहून धावेल. झारसुगुडा रोड-आयबी मार्गाने धावेल, 22804 संबलपूर-शालीमार एक्स्प्रेस संबलपूरहून संबलपूर शहर-झारसुगुडा मार्गे धावेल,१२५०९ बेंगळुरू-गुवाहाटी एक्स्प्रेस बेंगळुरूहून विजयनगरम-तितिलागड-झारसुगुडा-टाटा मार्गे आणि १५९२९ तांबरम-न्यू तिनसुकिया एक्सप्रेस तांबरमहून रानीताल-जरोली मार्गे सुटेल.
अपघाताचे कारण काय?
सदरअपघातामागे दोन कारणे असल्याचे रेल्वे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. पहिली – मानवी चूक आणि दुसरी – तंत्रज्ञानातील चूक. या अपघातामागे तांत्रिक बिघाड हे मुख्य कारण असल्याचे अद्याप तरी मानले जात आहे कारण मानवी हस्तक्षेपाची पुष्टी अजून तरी झालेली नाही.
अपघात झाला तेव्हा सिग्नलिंग यंत्रणा असती तर कोरोमंडल एक्स्प्रेस थांबवता आली असती. वास्तविक, ड्रायव्हर कंट्रोल रूमच्या सूचनेनुसार ट्रेन चालवतो आणि ट्रॅक्सवरील ट्रॅफिक पाहून कंट्रोल रूमकडून सूचना दिल्या जातात. अशा स्थितीत अपघाताची माहितीही नियंत्रण कक्षापर्यंत पोहोचणे अपेक्षित आहे. मात्र, ही माहिती नियंत्रण कक्षापर्यंत पोहोचण्यास लागणारा वेळ हा अपघात रोखण्यात मोठा घटक ठरू शकला असता
दरम्यान, रेल्वेचे प्रवक्ते अमिताभ शर्मा यांनी सांगितले की, रेल्वे टक्करविरोधी यंत्रणा ‘कवच’ या मार्गावर उपलब्ध नाही. माहितीनुसार, रेल्वे आपल्या संपूर्ण नेटवर्कवर कवच (अँटी-ट्रेन कोलिजन सिस्टम) स्थापित करण्याच्या प्रक्रियेत आहे. वास्तविक कवच चेतावणी देतो जेव्हा लोको पायलट सिग्नल ओलांडतो (सिग्नल पास्ड अॅट डेंजर – SPAD), ही प्रणाली लोको पायलटला सतर्क करू शकते, ब्रेक नियंत्रित करू शकते. यासोबतच निर्दिष्ट अंतरावर त्याच मार्गावर दुसरी ट्रेन आल्यावर ती आपोआप ट्रेन थांबवू शकते.
अपघात टाळता आला असता का?
आजच्या युगात अनेक प्रकारचे नवीन तंत्रज्ञान आले आहे. पूर्वीच्या अपघातांमध्ये गाड्यांचे डबे एकमेकांवर चढत असत, पण आता ट्रेनमध्ये नवे अँटी क्लायम्बिंग कोच बसवण्यात आले आहेत. हे एलएचबी कोच एकमेकांना ओव्हरलॅप करत नाहीत. असे असतानाही या अपघातात इतक्या लोकांचा मृत्यू झाल्याने रेल्वे व्यवस्थेवरच प्रश्नचिन्ह निर्माण होत आहे.
हे रेल्वेचे मोठे पद्धतशीर अपयश आहे. प्रत्येक अर्थसंकल्पात ‘कवच’च्या सिस्टमवर गाड्या, ट्रॅक आणि सिग्नल यंत्रणा सुधारण्यासाठी कोट्यवधी रुपयांची तरतूद केली जाते. असे असतानाही हे अपघात कसे होतात? या अपघातानंतर रेल्वे अधिकाऱ्यांनी कारवाई करायला हवी होती, तसेच या रूटवर जर कवच सिस्टम इम्पलाय केली असती तर कदाचित बेंगळुरू-हावडा एक्स्प्रेसचा अपघात भीषण अपघात टाळता आला असता.
“अँटी-ट्रेन कोलिजन सिस्टम सक्रिय का नव्हती ?”- ममता बॅनर्जी
पश्चिम बंगालच्या मुख्यमंत्री ममता बॅनर्जी बालासोर, ओडिशात दाखल झाल्या व लगोलग त्यांनी अपघातस्थळाचा आढावा घेतला. यावेळी त्यांनी रेल्वे मंत्री अश्विनी वैष्णव आणि शिक्षण मंत्री धर्मेंद्र प्रधान यांच्यासह पत्रकार परिषदेला संबोधित केले. सीएम ममता यांनी माध्यमांशी संवाद साधताना जवळच उभ्या असलेल्या रेल्वेमंत्र्यांना या मार्गावर कवच यंत्रणा सक्रिय नसण्याचे कारण विचारले.
सीएम ममता अपघात स्थळी जाऊन पाहणी करण्यासाठी पोहोचल्या होत्या, रेल्वे मंत्री अश्विनी वैष्णव आणि गृहराज्य असल्याने केंद्रीय मंत्री धर्मेंद्र प्रधान तिथे आधीच हजर होते, अश्विनी वैष्णव यांनी ममता येताच त्यांचे स्वागत केले आणि त्यांना घटनास्थळी नेले. रेल्वेच्या वरिष्ठांना पाठवले.
त्यानंतर मीडियाला संबोधित करताना दोन्ही नेते एकत्र उभे राहिले आणि यादरम्यान रेल्वेमंत्री आणि सीएम ममता यांच्यात बाचाबाची झाली. ममता बॅनर्जी मीडियाला म्हणाल्या, की त्या ओडिशा सरकारच्या समन्वयाने काम करत आहेत, त्या म्हणाल्या, आम्ही एक डॉक्टर आणि एक रुग्णवाहिका पाठवली आहे.
ज्याने आपला जीव गमावला, तो जीव परत मिळणार नाही, त्यामुळे आता बचावावर लक्ष केंद्रित केले पाहिजे असे त्या म्हणाल्या. पुढे रेल्वेमंत्री अश्विनी वैष्णव यांच्यावर निशाणा साधत त्या म्हणाल्या, रेल्वेमध्ये समन्वयाचा अभाव आहे, कॅमेऱ्यासमोर रेल्वेमंत्री आणि ममता बॅनर्जी यांच्यात मृतांची आकडेवारी आणि बचाव कार्याबाबत चर्चा झाली. सीएम ममता बॅनर्जी म्हणाल्या की लोक अजूनही तीन बोगींमध्ये अडकले आहेत, तर रेल्वेमंत्र्यांनी हे सपशेल चुकीचे असल्याचे सांगितले व पुढे असेही सांगितले की रेल्वेने बचाव कार्य पूर्ण केले आहे.
पंतप्रधान मोदींनी अपघातस्थळाची पाहणी केली
बालासोर येथे झालेल्या भीषण अपघातानंतर पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी स्वतः अपघातस्थळी भेट दिली. त्यांच्यासोबत धर्मेंद्र प्रधान आणि अश्विनी वैष्णव हे दोन केंद्रीय मंत्रीही हजर होते. यानंतर त्यांनी बालेश्वर सदर रुग्णालय आणि कटक एससीबी मेडिकल कॉलेजलाही भेट दिली.
जखमी आणि मृतांची संख्या वाढतीच….
आतापर्यंत अंदाजे 261 मृत तर अंदाजे 900 हून जास्त जण जखमी झाल्याचे बचावकार्य करणाऱ्या यंत्रणे कडून जाहीर झालेले आहे.
