भारत आणि इटली यांच्यातील संबंधांचा नवा अध्याय सुरू, सामरिक भागीदार बनून संरक्षण सहकार्य वाढवणार
भारत-इटली संबंध: धोरणात्मक भागीदारी अंतर्गत, दोन्ही देश राजकीय, व्यापार, संरक्षण, विज्ञान आणि तंत्रज्ञान तसेच ऊर्जा, आरोग्य,वाणिज्य दूतावास आणि सांस्कृतिक क्षेत्रात सहकार्य वाढवतील.
ऋषभ | प्रतिनिधी
भारत-इटली स्ट्रॅटेजिक पार्टनर्स: प्रत्येक देशाला भारतासोबतचे संबंध नवीन उंचीवर नेऊ इच्छितात. आता या पर्वात जगातील सर्वात विकसित देशांपैकी एक असलेल्या इटलीचे नावही जोडले गेले आहे. युरोपीय देश इटलीच्या पंतप्रधान जॉर्जिया मेलोनी यांच्या भारत भेटीदरम्यान दोन्ही देशांमधील संबंधांचा नवा अध्याय सुरू झाला.
भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी आणि इटलीचे पंतप्रधान जॉर्जिया मेलोनी यांच्यात गुरुवारी (२ मार्च) दिल्लीतील हैदराबाद हाऊसमध्ये द्विपक्षीय चर्चा झाली. यामध्ये भारत-इटली भागीदारीला स्ट्रॅटेजिक पार्टनरशिपचा दर्जा देण्याचा निर्णय दोन्ही नेत्यांनी घेतला. आता भारत आणि इटली हे धोरणात्मक भागीदार असतील.
भारत आणि इटली हे धोरणात्मक भागीदार बनले आहेत
भारत आणि इटली त्यांच्या द्विपक्षीय संबंधांचा ७५ वा वर्धापन दिन साजरा करत आहेत या दृष्टिकोनातून धोरणात्मक भागीदार होण्याचा निर्णय अधिक महत्त्वाचा ठरतो. धोरणात्मक भागीदारी अंतर्गत दोन्ही देश आर्थिक संबंध मजबूत करतील. यासोबतच मेक इन इंडिया आणि आत्मनिर्भर भारत मोहिमेअंतर्गत इटलीची भारतातील गुंतवणूकही वाढणार आहे.
संरक्षण सहकार्याचा नवा अध्याय
दोन्ही देशांनी आणखी एक क्षेत्र ओळखले आहे ज्यामध्ये धोरणात्मक भागीदारीद्वारे सहकार्य वाढवले जाईल. दोन्ही पंतप्रधानांनी गेल्या दोन वर्षांत दोन्ही देशांमधील वाढत्या संरक्षण सहकार्याचे स्वागत केले. संरक्षण सहकार्य आणखी वाढवण्यासाठी दोन्ही देशांदरम्यान करार होण्याची गरज आहे. द्विपक्षीय चर्चेनंतर याची घोषणा करताना पंतप्रधान नरेंद्र मोदी म्हणाले की, भारतात संरक्षण उत्पादन क्षेत्रात संयुक्त उत्पादन आणि संयुक्त विकासासाठी संधी निर्माण होत असून या संधी भारत आणि इटली या दोन्ही देशांसाठी फायदेशीर ठरू शकतात. पंतप्रधान मोदींनी इटालियन संरक्षण कंपन्यांना मेक इन इंडिया उपक्रमात सक्रिय सहभागी होण्यासाठी आमंत्रित केले. संरक्षण सहकार्य वाढवण्याच्या उद्देशाने, भारत आणि इटलीने दोन्ही देशांच्या सैन्यांमध्ये नियमित संयुक्त सराव आणि प्रशिक्षण अभ्यासक्रम आयोजित करण्याचा निर्णय घेतला आहे.
स्टार्टअप पूल उभारला जाईल
अक्षय ऊर्जा, हरित हायड्रोजन, माहिती तंत्रज्ञान (आयटी), सेमीकंडक्टर्स, दूरसंचार, अंतराळ यासारख्या क्षेत्रांमध्ये सहकार्य वाढविण्यावरही दोन्ही देशांमध्ये सहमती झाली आहे. इटलीचे पंतप्रधान मेलोनी यांच्यासोबत झालेल्या संयुक्त परिषदेत पंतप्रधान मोदींनी दोन्ही देशांदरम्यान स्टार्टअप ब्रिज स्थापन करण्याची घोषणा केली.
इटली इंडो पॅसिफिक महासागर उपक्रमात सामील झाला
इटलीचे पंतप्रधान जॉर्जिया मेलोनी यांच्या भारत भेटीमुळे द्विपक्षीय संबंधांबाबत अनेक सकारात्मक परिणाम दिसून आले आहेत. इंडो-पॅसिफिक ओशन इनिशिएटिव्हमध्ये सामील होण्याचा इटलीचा निर्णय त्यापैकी एक आहे. पंतप्रधान मोदी यांनी इंडो-पॅसिफिक क्षेत्रात इटलीच्या सक्रिय सहभागाचे स्वागत केले. ते म्हणाले की, याद्वारे भारत आणि इटलीला इंडो-पॅसिफिक क्षेत्रात आपले सहकार्य वाढवण्यासाठी ठोस विषय ओळखता येतील. इंडो-पॅसिफिकवरील EU च्या धोरणाचे स्मरण करून, PM मेलोनी यांनी सागरी सुरक्षा सुनिश्चित करण्यासाठी सहकार्य वाढविण्याचे आवाहन केले. या अंतर्गत, युरोपियन युनियन नौदल दलाच्या ऑपरेशन अटलांटा (ATALANTA) सोबत भारताच्या सहकार्याची जाहिरात देखील समाविष्ट आहे.
UN आणि WTO मध्ये सुधारणांवर भर
पीएम मोदींनी जागतिक वास्तविकता अधिक चांगल्या प्रकारे प्रतिबिंबित करण्यासाठी संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषदेसह सर्व प्रकारच्या आंतरराष्ट्रीय संस्थांमध्ये सुधारणा करण्याचे आवाहन केले. या मुद्द्यावरही दोन्ही नेत्यांनी सविस्तर चर्चा केली. युनायटेड नेशन्स आणि वर्ल्ड ट्रेड ऑर्गनायझेशनसह बहुपक्षीय मंचांवर त्यांचे सहकार्य आणि परस्पर समर्थन आणखी मजबूत करण्यावर दोन्ही नेत्यांनी सहमती दर्शवली.
लोक ते लोक संबंध वाढवण्यासाठी लवकरच करार
भारत आणि इटलीमध्ये शतकानुशतके जुने सांस्कृतिक आणि लोक-लोकांचे संबंध आहेत. चर्चेदरम्यान दोन्ही देशांच्या पंतप्रधानांनी सध्याच्या काळाच्या गरजांनुसार द्विपक्षीय संबंधांना नवीन आकार आणि नवी ऊर्जा देण्यावर भर दिला. पंतप्रधान मोदींनी स्थलांतर आणि गतिशीलता भागीदारी कराराच्या संदर्भात दोन्ही देशांदरम्यान सुरू असलेल्या चर्चेला विशेष महत्त्व देणारे पाऊल असल्याचे वर्णन केले. हा करार लवकरात लवकर पूर्ण झाल्यामुळे दोन्ही देशातील जनतेतील संबंध अधिक दृढ होतील, असा विश्वास त्यांनी व्यक्त केला. दोन्ही देशांच्या उच्च शिक्षण संस्थांमधील सहकार्य वाढवले जाईल. रवींद्र भारती विद्यापीठ कोलकाता आणि कोलकाता येथील इटालियन वाणिज्य दूतावास यांच्यात सामंजस्य करारही करण्यात आला. दोन्ही देशांनी पर्यटन क्षेत्रात सहकार्य वाढवण्याचे महत्त्व अधोरेखित केले. दोन्ही देशांदरम्यान पर्यटन वाढवण्याची अफाट क्षमता असल्याचे दोन्ही नेत्यांनी मान्य केले.
राजनैतिक संबंधांच्या 75 व्या वर्धापन दिनाचे नियोजन
भारत आणि इटलीने राजनैतिक संबंधांचा 75 वा वर्धापन दिन साजरा करण्यासाठी कृती योजना बनवण्याचा निर्णय घेतला आहे. या अंतर्गत दोन्ही देशांची विविधता, इतिहास, विज्ञान आणि तंत्रज्ञान, नवकल्पना, क्रीडा आणि उपलब्धी जागतिक पटलावर प्रदर्शित केली जाणार आहेत.
दहशतवादाविरुद्धच्या लढाईत सहकार्य वाढेल
दहशतवाद आणि फुटीरतावादाच्या विरोधात भारत आणि इटली खांद्याला खांदा लावून चालत आहेत. द्विपक्षीय चर्चेदरम्यान, पंतप्रधान मोदी आणि इटलीचे पंतप्रधान मेलोनी यांनी हे सहकार्य आणखी मजबूत करण्याच्या मार्गांवर तपशीलवार चर्चा केली. दोन्ही नेत्यांनी सर्व प्रकारच्या जागतिक दहशतवादाविरुद्धच्या लढ्यात दोन्ही देशांमधील सहकार्य मजबूत करण्याच्या गरजेला दुजोरा दिला. यासाठी जगातील सर्व देशांनी कोणत्याही देशाच्या भूमीचा अतिरेकी हल्ल्यांसाठी वापर होऊ नये आणि अशा हल्ल्यांना जबाबदार असलेल्यांना तात्काळ न्याय मिळवून द्यावा, यासाठी तातडीने पावले उचलण्याचे आवाहन केले. दोन्ही बाजूंनी आभासी मालमत्ता आणि नवीन आर्थिक तंत्रज्ञानाशी संबंधित संभाव्य जोखमींचे मूल्यांकन आणि निराकरण करण्यास सहमती दर्शविली. हे असे धोके आहेत ज्यांचा मनी लाँड्रिंग आणि दहशतवाद निधीच्या उद्देशाने गैरवापर केला जाऊ शकतो.
अंतराळ आणि सायबर सुरक्षा मध्ये सहकार्य
अंतराळ क्षेत्रात सहकार्य वाढविण्यावरही दोन्ही नेत्यांनी सहमती दर्शवली. दोन्ही देश रिमोट सेन्सिंग, सॅटेलाइट कम्युनिकेशन, स्पेस सायन्स, चंद्र संशोधन आणि अंतराळातील गुरुत्वाकर्षण लहरींचा शोध यासारख्या क्षेत्रात संयुक्त प्रकल्पांच्या शक्यतांवरही काम करतील. यासाठी भारताची स्पेस एजन्सी इस्रो आणि इटलीची स्पेस एजन्सी ASIC यांच्यात आधीच विचारांची देवाणघेवाण सुरू आहे. सायबर सुरक्षेबाबतही दोन्ही देश परस्पर सहकार्य वाढवतील. दोन्ही नेत्यांनी मुक्त, सुरक्षित, स्थिर, सुलभ आणि शांततापूर्ण आयसीटी वातावरणाचे महत्त्व अधोरेखित केले. कोणत्याही देशाच्या आर्थिक विकासासाठी आणि नवनिर्मितीसाठी ही अत्यंत आवश्यक बाब आहे. दोन्ही नेत्यांनी भविष्यात भारत आणि इटली यांच्यात द्विपक्षीय सायबर संवाद स्थापन करण्याची इच्छा व्यक्त केली.
‘पंतप्रधान मोदी हे जगातील सर्वात प्रिय नेते’
इटलीच्या पंतप्रधान जॉर्जिया मेलोनी यांनीही पंतप्रधान नरेंद्र मोदींचे जोरदार कौतुक केले. मेलोनी यांनी पंतप्रधान मोदींना ‘जगातील सर्वात प्रिय नेता’ असे संबोधले. द्विपक्षीय चर्चेनंतर मेलोनी म्हणाली की पंतप्रधान मोदी ज्या मान्यता रेटिंगवर पोहोचले आहेत… ते जगभरातील सर्व नेत्यांमध्ये सर्वात आवडते आहेत. ते पुढे म्हणाले की, यावरून ते एक प्रमुख नेते असल्याचे सिद्ध झाले आहे. याबद्दल त्यांनी पंतप्रधान मोदींचे अभिनंदनही केले. इटलीला भारतासोबतची भागीदारी कितपत मजबूत करायची आहे, हेही पंतप्रधान मेलोनी यांच्या आत्मविश्वासावरून स्पष्ट होते. भारताच्या G-20 अध्यक्षपदासाठी पंतप्रधान मोदी इटलीच्या पूर्ण पाठिंब्यावर विश्वास ठेवू शकतात, असे इटलीचे पंतप्रधान म्हणाले. एक पाऊल पुढे जाऊन ते म्हणाले की, भारत आपले संबंध आणखी पुढे नेण्यासाठी आपल्या सरकारवर विश्वास ठेवू शकतो. भारत-इटली मिळून खूप काही करू शकतात, असा विश्वास त्यांनी व्यक्त केला.
पंतप्रधान जॉर्जिया मेलोनी यांचा पहिला भारत दौरा
इटलीचे पंतप्रधान मेलोनी यांनी 2 मार्च रोजी रायसिना संवादाला प्रमुख पाहुणे म्हणून हजेरी लावली होती. इटलीचे पंतप्रधान जॉर्जिया मेलोनी यांची ही पहिलीच भारत भेट आहे. मेलोनी ऑक्टोबर 2022 मध्ये इटलीचे पंतप्रधान झाले. त्या इटलीच्या पहिल्या महिला पंतप्रधान आहेत. या ऐतिहासिक कामगिरीबद्दल पीएम मोदींनीही त्यांचे अभिनंदन आणि अभिनंदन केले. संरक्षण आणि आर्थिक क्षेत्रातील संबंध अधिक दृढ करण्यासाठी इटलीचे उपपंतप्रधान आणि परराष्ट्र मंत्री अँटोनियो ताजानी हे मेलोनी यांच्यासोबत भारताच्या राज्य भेटीवर आले होते. यासोबतच इटलीचे उच्चस्तरीय व्यावसायिक शिष्टमंडळही भारतात आले आहे. गेल्या वर्षी इटलीच्या पंतप्रधानपदाची सूत्रे हाती घेतल्यानंतर मेलोनी यांची या प्रदेशातील ही पहिलीच द्विपक्षीय भेट आहे. यापूर्वी गेल्या वर्षी नोव्हेंबरमध्ये इंडोनेशियातील बाली येथे झालेल्या G-20 शिखर परिषदेच्या बाजूला मेलोनी आणि पंतप्रधान मोदी यांच्यात भेट झाली होती.
युरोपियन युनियनसोबत भारताचे सहकार्य वाढेल
द्विपक्षीय चर्चेदरम्यान, दोन्ही नेत्यांनी भारत-EU धोरणात्मक भागीदारी अधिक दृढ करण्यावर सहमती दर्शवली. वचनबद्धता व्यक्त केली. तसेच भारत-EU कनेक्टिव्हिटी भागीदारीच्या अंमलबजावणीसाठी एकत्र काम करण्याची वचनबद्धता व्यक्त केली. भारत-EU मुक्त व्यापार करारासाठी सुरू असलेल्या वाटाघाटींसाठी दोन्ही देशांनी त्यांच्या भक्कम समर्थनाचा पुनरुच्चार केला. इटलीचे पंतप्रधान मेलोनी यांच्या भारत भेटीमुळे दोन्ही देश एकमेकांच्या विकासात भागीदार तर होतीलच, शिवाय विविध क्षेत्रात सहकार्य वाढवण्यासही मदत होईल. याशिवाय प्रादेशिक आणि जागतिक मुद्द्यांवर समन्वय वाढवून बहुआयामी द्विपक्षीय संबंध पुढे नेण्याच्या दृष्टिकोनातून ही भेट अत्यंत महत्त्वाची आहे.
