सायबर पोलिसांचे मोठे वक्तव्य, म्हटले- आधारमध्ये पत्ता बदलण्याची सुलभ प्रक्रिया हेही ठरते आहे सायबर फसवणुकीचे मोठे कारण
तपासादरम्यान, टीमला असे आढळून आले की आरोपींनी त्यांच्या आधार डेटाबेसमध्ये त्यांचा पत्ता बदलला होता, त्याच बरोबर एका डॉक्टरला देखील अटक केली गेली आहे ज्याने केवळ 500 रुपयांमध्ये त्यांच्या पत्त्यातील बदलाच्या प्रमाणपत्रावर स्वाक्षरी केली होती.
ऋषभ | प्रतिनिधी
नवी दिल्ली: सायबर गुन्ह्यांशी संबंधित प्रकरणांचा तपास करणार्‍या पोलिस अधिकार्‍यांचे मत आहे की आधार कार्डमधील पत्ता बदलण्याची सुलभ प्रक्रिया हे सायबर फसवणुकीचे सर्वात मोठे कारण आहे. आधार कार्ड धारक आपला पत्ता भारतीय विशिष्ट ओळख प्राधिकरण (UIDAI) कडून अनेक मार्गांनी बदलू शकतो त्या आधारे UIDAI आधार कार्ड जारी करते. यापैकी एक मार्ग म्हणजे UIDAI वेबसाइटवरून पत्ता-बदलाचे प्रमाणपत्र डाउनलोड करून ते खासदार, आमदार, नगरसेवक, गट ‘अ’ आणि गट ‘ब’ राजपत्रित अधिकारी आणि एमबीबीएस डॉक्टरांसारख्या विविध सार्वजनिक अधिकाऱ्यांकडून मिळवू शकतो. त्यावर स्वाक्षरी करून अपलोड करू शकतो.
‘शिक्का आणि सही करण्यात निष्काळजीपणा’
सायबर गुन्ह्यांच्या अनेक सोडवलेल्या प्रकरणांमध्ये, तपास अधिकार्‍यांना असे आढळून आले आहे की फसवणूक करणार्‍यांनी आधार डेटाबेसमध्ये त्यांचे वैयक्तिक तपशील अद्यतनित करण्यासाठी बनावट रबर स्टॅम्प आणि सार्वजनिक अधिकार्‍यांच्या बनावट स्वाक्षरीचा वापर केला . काही प्रकरणांमध्ये सार्वजनिक प्राधिकरणांनी देखील निष्काळजीपणे व्यक्तींच्या माहितीची पडताळणी न करता त्यांना सील आणि स्वाक्षरी प्रदान केली. “सायबर फसवणूक प्रकरणात, आम्हाला आढळले की एका आमदाराने आरोपीच्या पत्त्यातील बदलाच्या प्रमाणपत्रावर स्वाक्षरी केली होती, ज्याच्या आधारावर आधार डेटाबेसमध्ये त्याचा पत्ता बदलला,” असे एका तपास अधिकाऱ्याने सांगितले.
‘दिल्लीतून फसवणुकीचे अनोखे प्रकरण समोर आले’
तपास अधिकारी म्हणाले, ‘पुढील तपासात आम्हाला समजले की आमदाराने त्यांच्या कार्यालयातील एका कर्मचार्‍याला अशा प्रमाणपत्रांवर शिक्का मारून त्यांची स्वाक्षरी करण्याचा अधिकार दिला होता.’ मार्च २०२२ मध्ये, सायबर स्टेशन, दिल्ली पोलिसांच्या सेंट्रल डिस्ट्रिक्ट, इन्स्पेक्टर खेमेंद्र पाल सिंग यांच्या नेतृत्वाखालील तपास पथकाने एक प्रकरण उघडकीस आणले ज्यामध्ये दोन नायजेरियन नागरिकांसह ६ पुरुषांनी स्वत:ला अनिवासी भारतीय असल्याचे दाखवून तरुणींची फसवणूक केली.
‘डॉक्टरांनी फक्त 500 रुपयांमध्ये सही केली होती’
तपासादरम्यान, टीमला कळले की आरोपींनी फक्त 500 रुपयांमध्ये पत्ता बदललेल्या प्रमाणपत्रावर स्वाक्षरी केलेल्या डॉक्टरच्या मदतीने त्यांच्या आधार डेटाबेसमध्ये पत्ता बदलला होता. दिल्ली पोलिसांचे ‘इंटेलिजन्स फ्यूजन अँड स्ट्रॅटेजिक ऑपरेशन्स’ (IFSO) उपायुक्त प्रशांत गौतम म्हणाले, ‘सायबर गुन्हेगार त्यांचा पत्ता आधार डेटाबेसमध्ये अनेक वेळा बदलतात आणि हे करून , विविध बँकांमध्ये अनेक खाती उघडली जातात व पीडितांच्या खात्यातून त्यांना नकळत पैसे ट्रान्सफर केले जातात”
‘पोलिसांना आधार डेटामध्ये प्रवेश नाही’
सायबर अधिकारी म्हणाले, ‘पोलिसांना आधार डेटामध्ये प्रवेश नाही, त्यामुळे आम्हाला प्रत्येक प्रकरणातील आरोपींचे मूलभूत तपशील शोधण्यासाठी दिल्ली उच्च न्यायालयात जावे लागते. यात विलंब होतो आणि आमचे काम आव्हानात्मक होते. UIDAI वेबसाइटवर अपलोड केलेल्या व्यक्तींच्या बदललेल्या माहितीचे क्रॉस-व्हेरिफाय करण्याचा कोणताही मार्ग नसल्याचे तपास अधिकाऱ्यांचे म्हणणे आहे
