February 2, 2023 6:10 PM   4 Min

EXPLAINERS SERIES | सरकारी योजना | उदय योजना 2023 : उज्ज्वल डिस्कॉम अॅश्युरन्स योजना ऑनलाइन नोंदणी आणि लॉगिन

ऋषभ | प्रतिनिधी

देशात उज्ज्वल डिस्कॉम अॅश्युरन्स योजनेअंतर्गत नागरिकांना वीज सुविधा उपलब्ध करून देण्यासाठी आणि वीज वितरण कंपनीला तोट्यापासून वाचवण्यासाठी आर्थिक मदत केली जात आहे. UDAY योजना 2023 ही देशातील विविध राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांच्या वीज वितरण कंपन्यांची आर्थिक स्थिती सुधारण्यासाठी आणि वीज निर्मिती आणि कार्यक्षमतेत वाढ करण्यासाठी सुरू करण्यात आली आहे.

उदय योजना काय आहे?

उज्वल डिस्कॉम अॅश्युरन्स योजना ( UDAY ) 5 नोव्हेंबर 2015 रोजी भारत सरकारच्या ऊर्जा मंत्रालयाने सुरू केली. ही योजना विद्युत वितरण कंपन्यांची (डिस्कॉम) आर्थिक कार्यक्षमता आणि विजेची कार्यक्षमता सुधारण्यासाठी सुरू करण्यात आली होती. डिस्कॉम कंपन्या या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात. उज्ज्वल डिस्कॉम अॅश्युरन्स योजनेत , राज्य स्वत: त्यांच्या संबंधित वीज वितरण कंपनीच्या कर्जाच्या तीन चतुर्थांश भार उचलेल आणि उर्वरित 25 टक्के कर्ज डिस्कॉमकडे राहील.

उज्ज्वल डिस्कॉम अॅश्युरन्स योजनेचे उद्दिष्ट

भारत सरकारच्या ऊर्जा मंत्रालयाने सुरू केलेल्या उज्वल डिस्कॉम अॅश्युरन्स योजनेचा (उदय) मुख्य उद्देश वीज वितरण कंपन्यांची आर्थिक स्थिती सुधारणे हा आहे. केंद्राच्या UDAY योजनेच्या माध्यमातून देशातील सर्व राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशातील वीज कंपन्यांना कोणत्याही प्रकारच्या तोट्यातून सावरण्यासाठी त्यांच्या आर्थिक स्थितीत योगदान द्यावे लागते.

वीज वितरण कंपन्यांना (Discoms) सरकारकडून आर्थिक सहाय्य दिले जाईल जेणेकरून कंपन्यांना वीज खरेदी करताना कोणतीही अडचण येणार नाही. सर्व राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये, उत्पन्नाच्या दिवशी होणारी वीज कपात काही प्रमाणात सुधारली जाऊ शकते. देशातील सर्व नागरिकांना 24 तास वीज सुविधा उपलब्ध करून देणे हा या योजनेचा मुख्य उद्देश आहे.

या योजनेची मुख्यतः 4 उद्दिष्टे आहेत –

1. वीज वितरण कंपन्यांची कार्य क्षमता सुधारणे.
2. वीज खर्चात कपात.
3. वीज वितरण कंपन्यांचा व्याजदर कमी करणे.
4. राज्य वित्त आयोगाशी समन्वय साधून सर्व वितरण कंपन्यांवर आर्थिक शिस्त लागू करणे.

उदय योजनेतून राज्यांना मिळणारे लाभ

• अधिसूचित किमतींवर कोळसा जोडणीचे वाटप
• वीज खर्चात कपात
• देशांतर्गत कोळशाचा पुरवठा वाढवणे
• धुतलेल्या आणि कुस्करलेल्या कोळशाचा पुरवठा
• पारदर्शक स्पर्धात्मक बोलीद्वारे वीज खरेदी
• अधिसूचित किमतींवर अतिरिक्त कोळसा
• कोळसा किंमत तर्कसंगतीकरण
• आंतरराज्य पारेषण मार्गाचे जलद पूर्णत्व

उदय योजनेचा परिणाम

• वितरण कंपन्यांना आर्थिक बळ पुरवणे तसेच डिस्कॉम्सचे कामकाज मजबूत करणे.
• विजेची वाढती मागणी पूर्ण करण्यासाठी.
• वीज निर्मिती संयंत्रांच्या PLF मध्ये सुधारणा
• वितरक कंपन्यांच्या हिताचे नुकसान कमी करणे
• कंपन्यांना स्वस्त निधी उपलब्ध करून देणे
• नवीकरणीय ऊर्जा क्षेत्र म्हणजेच अक्षय ऊर्जा क्षेत्राचा विकास.
• सर्वांना परवडणाऱ्या दरात 24 तास वीज उपलब्ध करून देणे.

उज्वल डिस्कॉम अॅश्युरन्स योजनेचे फायदे आणि वैशिष्ट्ये

• उज्वल डिस्कॉम अॅश्युरन्स योजना म्हणजेच UDAY 5 नोव्हेंबर 2015 रोजी भारत सरकारच्या उर्जा मंत्रालयाने सुरू केली .
• योजनेच्या माध्यमातून वीज वितरण कंपन्यांच्या कामकाजात सुधारणा होणार आहे.
• UDAY च्या माध्यमातून देशातील सर्व राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशातील वीज कंपन्यांना आर्थिक तोट्यातून बाहेर काढले जाईल आणि त्यांची आर्थिक स्थिती सुधारली जाईल.
• हिमाचल प्रदेश, उत्तराखंड, मध्य प्रदेश, गुजरात, हरियाणा, जम्मू काश्मीर, झारखंड, राजस्थान, छत्तीसगड यासह भारतातील 15 राज्यांमध्ये डिस्कॉम अॅश्युरन्स योजना कार्यरत आहे.
• उज्वल डिस्कॉम अॅश्युरन्स योजनेमुळे वीज निर्मितीचा खर्च कमी होईल आणि अक्षय ऊर्जा विकसित होईल.
• ऊर्जा संवर्धन आणि त्याची कार्यक्षमता वाढेल.
• देशातील नागरिकांना 24 तास वीज देण्याचा प्रयत्न केला जाईल.
• उत्पन्नाच्या दिवशी वीजपुरवठा खंडित होण्याच्या समस्येपासून नागरिकांना दिलासा मिळणार आहे.
• देशातील नागरिकांना कमी दरात वीज वितरित करता येईल.

UDAY अंतर्गत ज्या राज्य आणि केंद्रशासित प्रदेशांद्वारे सामंजस्य करारावर स्वाक्षरी करण्यात आली आहे त्यांची यादी –

भारत सरकारच्या ऊर्जा मंत्रालयाने सुरू केलेल्या UDAY योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीसाठी खालील राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांनी सामंजस्य करारावर स्वाक्षरी केली आहे:-

• गोवा
• गुजरात
• अंदमान आणि निकोबार
• आंध्र प्रदेश
• अरुणाचल प्रदेश
• आसाम
• बिहार (उत्तर बिहार, दक्षिण बिहार)
• छत्तीसगड
• दादर नगर हवेली
• दमण आणि दीव
• केरळा
• लक्षद्वीप
• मध्य प्रदेश
• महाराष्ट्र (परिशिष्ट)
• हरियाणा 
• हिमाचल प्रदेश
• कर्नाटक
• मणिपूर
• मेघालय
• मिझोराम
• सिक्कीम
• तामिळनाडू
• तेलंगणा
• नागालँड
• पंजाब
• पांडुचेरी 
• राजस्थान (अजमेर, जयपूर, जोधपूर)
• त्रिपुरा
• उत्तर प्रदेश
• उत्तराखंड
• झारखंड
• जम्मू आणि काश्मीर

उज्वल डिस्कॉम अॅश्युरन्स योजना ऑनलाइन नोंदणी (उदय ऑनलाइन नोंदणी)

खाली दिलेल्या प्रक्रियेचे अनुसरण करून तुम्ही तुमची उज्ज्वल डिस्कॉम अॅश्युरन्स योजना ऑनलाइन सहजतेने नोंदणी करण्यास सक्षम असाल –

• सर्वप्रथम, तुम्हाला उदय योजनेचा लाभ घेण्यासाठी स्वतःची नोंदणी करावी लागेल, यासाठी तुम्हाला उदय योजना uday.gov.in या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल .

• वेबसाइटच्या होम पेजवर तुम्हाला Apply चा पर्याय दिसेल, त्यावर क्लिक करावे लागेल.
• आता तुम्हाला तुमच्या स्क्रीनवर एक नोंदणी फॉर्म दिसेल, त्यावर तुम्हाला विचारलेली सर्व माहिती अचूक भरावी लागेल.
• फॉर्मसह आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करा.
• शेवटी, तुम्हाला फॉर्मच्या तळाशी असलेल्या सबमिट पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• अशाप्रकारे, आपण आपला उदय योजने अंतर्गत सहजपणे ऑनलाइन नोंदणी करू शकता.

UDAY लॉगिन प्रक्रिया (उज्ज्वल डिस्कॉम अॅश्युरन्स योजनेसाठी लॉग इन)

• लॉग इन करण्यासाठी, सर्वप्रथम तुम्हाला  उदय योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटला  भेट द्यावी लागेल .
• वेबसाइटवर तुम्हाला त्याचे होमपेज उघडलेले दिसेल. येथून तुम्हाला  वर दिलेल्या लॉगिन  पर्यायावर क्लिक करावे लागेल .

• तुम्ही login वर क्लिक करताच तुमची लॉगिन प्रक्रिया पूर्ण होईल.
• अशा प्रकारे तुम्ही उदय पोर्टलवर लॉगिन करू शकाल.

UDAY मोबाईल अॅप कसे डाउनलोड करावे?

• तुम्ही उदयचे मोबाईल अॅप्लिकेशन तुमच्या फोनवर दोन प्रकारे डाउनलोड करू शकता.
• तुम्ही Google Play Store वर जाऊन UDAY टाइप करून हे अॅप्लिकेशन शोधू शकता.
• गुगल प्लेवरील सर्च आयकॉनवर टाइप करून उदय अॅप्लिकेशन सहज शोधता येते.
• तुम्हाला हवे असल्यास, तुम्ही उदय मोबाइल अॅप्लिकेशन डाउनलोडच्या लिंकवर क्लिक करून सहज डाउनलोड करू शकता .

तुम्ही तुमच्या फोनवर UDAY मोबाइल अॅप डाउनलोड करू शकता.