EXPLAINERS SERIES | अर्थसंकल्प 2023: अर्थसंकल्पाचा सर्वसामान्यांच्या जीवनावर काय परिणाम होतो? जाणून घ्या देशासाठी अर्थसंकल्प का आवश्यक आहे
केंद्रीय अर्थसंकल्प 2023: केंद्र सरकार देशातील विविध विभागांसाठी विविध कल्याणकारी योजना घेऊन येत आहे. अशा स्थितीत त्या सर्व योजनांसाठी अर्थसंकल्पात निधीची तरतूद केली जाते.
ऋषभ | प्रतिनिधी
13 जानेवारी २०२३ : अर्थसंकल्प , बजेट २०२३
केंद्रीय अर्थसंकल्प 2023: दरवर्षी केंद्र सरकारकडून पुढील आर्थिक वर्षाचा अर्थसंकल्प देशासमोर सादर केला जातो. हा अर्थसंकल्प साधारणपणे फेब्रुवारीच्या पहिल्या दिवशी संसदेत सादर केला जातो. यावर्षी अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन 1 फेब्रुवारीला 2023-2024 या आर्थिक वर्षाचा अर्थसंकल्प सादर करतील आणि संसदेचे अर्थसंकल्पीय अधिवेशन 31 जानेवारी 2023 पासून सुरू होईल. अर्थसंकल्पाचे नाव तुम्ही सर्वांनी अनेकदा ऐकले असेल, पण सरकार दरवर्षी सादर करत असलेल्या अर्थसंकल्पाचा सर्वसामान्यांच्या खिशावर कसा परिणाम होतो हे तुम्हाला माहीत आहे का? त्याचा परिणाम आपण कोणत्या मार्गांनी होतो? चला सर्व काही जाणून घेऊया.
अर्थसंकल्पाचा उद्देश काय?
अर्थसंकल्पाचा सर्वसामान्यांच्या जीवनावर मोठा परिणाम होतो. बहुतेक घरांमध्ये, महिना सुरू होण्यापूर्वी लोक घराचे बजेट ठरवतात, पगाराचा किती भाग खर्च करायचा आहे, कर्जाचे हप्ते किती भरायचे आहेत आणि किती बचत करायची आहे. काही देशाचा अर्थसंकल्पही असाच असतो. दरवर्षी सरकार अर्थसंकल्पाद्वारे नवीन धोरणे जाहीर करते ज्याचा परिणाम आपल्या आजवर आणि भविष्यावर होतो. रोजगार निर्मिती व्हावी आणि अर्थव्यवस्थेला चालना मिळावी यासाठी सरकार देशातील सर्व क्षेत्रांना पैसा देते. अर्थसंकल्पाच्या माध्यमातून सरकार देशातील त्या क्षेत्रांना चालना देते, ज्यांना पैशांची गरज आहे. यासोबतच सरकार बजेटमधून टॅक्स स्लॅबही ठरवते.
सरकारी योजनांसाठीही रुपये दिले जातात
केंद्र सरकार देशातील विविध घटकांसाठी विविध कल्याणकारी योजना आणत असते. अशा परिस्थितीत देशातील विषमता दूर व्हावी आणि प्रत्येक वर्गातील लोकांना सरकारी योजनांचा लाभ मिळावा यासाठी त्या सर्व योजनांसाठी अर्थसंकल्पात निधीची तरतूद केली जाते. अर्थसंकल्प बनवण्यापूर्वी, वित्त मंत्रालय सर्व मंत्रालये, देशातील सर्व केंद्रशासित प्रदेश, सर्व सरकारी क्षेत्रे, कामगार संघटना, अर्थतज्ज्ञ, महसूल विभाग आणि विविध क्षेत्रातील भागधारकांशी संबंधित लोकांना अर्थसंकल्पाची माहिती देते. यानंतर अर्थमंत्री या सर्व लोकांशी अर्थसंकल्पापूर्वी म्हणजेच अर्थसंकल्पपूर्व बैठकीत चर्चा करतात.
यासोबतच प्रत्येकाला येत्या आर्थिक वर्षासाठी त्यांच्या खर्चाचा अंदाज घेण्यास सांगितले जाते . यासोबतच गतवर्षीच्या खर्चाचा विक्रमही पाहायला मिळतात . या बैठकीत अर्थ मंत्रालय सर्व खर्चाची ब्लू प्रिंट तयार करते आणि त्यानंतर सर्व अधिकाऱ्यांशी चर्चा केली जाते. शेवटी पंतप्रधानांच्या भेटीनंतर अर्थसंकल्पाला अंतिम स्वरूप दिले जाते.
